نوروز در قلعه‌جی به روایت اهالی | پذیرایی از مهمان‌ها در این قلعه آداب مخصوصی داشت
تاریخ انتشار: ۱۳ فروردین ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۷۴۳۸۶۰۸
همشهری آنلاین - بهاره خسروی :با گل دادن درخت‌های آلوچه در نیمه‌های اسفندماه، خانه‌تکانی اهالی قلعه به پایان می‌رسید. بعد نوبتی هم که بود نوبت رونق کاسبی آقا یحیی، فروشنده دوره‌گرد قلعه می‌شد که با آواز مخصوص می‌گفت: «بیایید که یحیی آمده» زنان قلعه، بار آقا یحیی را که بیشتر پارچه بود به هوای پیداکردن وسیله‌ای دندان‌گیر برای شب عید اهل خانه ورانداز می‌کردند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
خواندنی‌های بیشتر را اینجا دنبال کنید
سفیدکاری دیوارهای قلعهوقتی وارد کوچه شهید «مسعود رضوان» (محدوده قلعه جی علیا سابق) می‌شویم با وجود تمام تغییرات و از میان رفتن فضای گذشته آن، هنوز هم حس و حال همان روزهای قلعه را می‌توان حس کرد. هرچند که دیگر خبری از آن قلعه بزرگ و برج و بارو نیست و فقط خاطرات شیرین آن در حافظه شفاهی اهالی باقی مانده است.«زهرا رمضانعلی» یکی از بانوان قدیمی محله به روایت از مادرش از حال و هوای قدیمی نوروز روایت می کند:« «ما در این محله یک قلعه بزرگ داشتیم که همه اهل آن با هم فامیل بودند. ابتدای خیابان در ورودی قلعه و همین مدرسه دخترانه شهید «صیاد شیرازی» خانه نگهبان قلعه بود. برای حفظ امنیت، معمولاً شب‌ها در قلعه را می‌بستند. بیشتر زمین‌ها، کشاورزی و گاوداری بود و همه طایفه‌ای زندگی می‌کردند. یادش به‌خیر! دیوارهای کوتاه کاهگلی داشتیم که با آمدن بهار، آنها را با گچ، سفید می‌کردیم.»
شست‌وشو رفت و روب از جمله کارهای مهم خانه تکانی بود که در گذشته روندی تکراری داشت. این هم‌محله‌ای توضیح می‌دهد: «آن موقع آب گرم نداشتیم. اسفند ماه خانه تکانی را شروع می‌کردیم. نخستین کار گذاشتن ملحفه در تشت یا دیگ آب روی اجاق گاز بود. اگر حرارت آب زیاد بود با کمی آب حوض دمایش را کم و با پودر رختشویی ملحفه‌های پرچرک و سیاه را تمیز می‌کردیم.»
نان توتک و سمنوپزان خانه آقای عبدییکی از رسم جالب خانم های قلعه پخت سمنو و نان توتک برای ایام نوروز بود. خانم ها خیالشان که تهیه و دوخت لباس اهل خانه راحت می‌شد سراغ تهیه شیرینی و آجیل و سین‌های هفت‌سین می‌رفتند. این بانو با دست کشیدن برای گرد و غبار خاطرات به یادگار مانده از مادرش ادامه می دهد:«خیلی چیزها از خاطرم رفته، حرف خیلی سال پیش است. از روغن و شکر و شیر، شیرینی مخصوصی به نام توتک برای شب عید درست می‌کردیم. خانواده‌هایی که برای عروس عیدی می‌بردند باید زودتر از بقیه برای پخت شیرینی دست به کار می‌شدند.»
تهیه سمنو، یکی از خوراکی‌های اصلی و مهم‌ترین سین سفره هفت‌سین در قلعه جی ماجرای جالبی داشت. او تعریف می کند: « خانواده آقایان حیدرعلی عبدی و حاجیان رسم سمنوپزان برای شب عید داشتند. همه به نذر سمنو اعتقاد داشتند. یک آسیاب سنگی در خانه همه اهالی بود.معمولاً گندم‌ها را خیس می‌کردند و بعد از جوانه زدن، پخت وپز آداب و رسوم خاصی داشت، گاهی در خانه یا آسیاب خارج از قلعه، جوانه‌های گندم را برای سمنوی شب عید آماده می‌کردند.»
آقا یحیی پارچه فروش و لباس‌های شب عیدخانهتکانی زنان خانه باید قبل از روزهای پایانی اسفند ماه به پایان می‌رسید تا با خیال راحت سراغ بقیه مقدمات نوروزی می‌رفتند. رمضانعلی از سرعت و دقت زنان قدیمی در مدیریت خانه تعریف می‌کند: « همه زمین امروز اطراف قلعه جی بیشتر بافت روستایی داشت و خرید از بازار تهران برای اهالی حکم سفر به شهر بود. امکان رفت و آمد به شهر آسان نبود. به‌همین دلیل معمولاً بیشتر مایحتاج خانه را از فروشندگان دوره‌گرد داخل قلعه می‌خریدند. اهالی اغلب با صدای آقا یحیی پارچه فروش دوره‌گرد برای خرید پارچه از خانه بیرون می‌آمدند. آقا یحیی به جز پارچه سفارش‌های دیگر اهالی را هم انجام می‌داد و شب‌های عید اجناس متنوعی مانند کفش و کیف و تنقلات هم داشت.»
خیاطی در گذشته مثل آشپزی مهم‌ترین هنر کدبانوی هر خانه محسوب می‌شد و تهیه لباس شب عید هم برعهده مادران بود.این بانو می‌گوید: «پوشیدن لباس آماده مرسوم نبود و کار خیاطان، حسابی سکه بود. البته بیشتر زنان هم از خیاطی سررشته‌ای داشتند و لباس شب عید و پرده و ملحفه را خودشان می‌دوختند. معمولاً برای شب عید برای دختران، پیراهن پرچین و برای پسران، کت و شلوار می‌دوختند.»
یکی از بخش‌های جالب دید و بازدید عیدانه پرخوری‌های آن بود که رمضانعلی یادی از آن می کند: «آن موقع بیشتر تغذیه‌ها سالم و کم بود. به دلیل وجود باغ‌ها، بیشتر میوه از داخل قلعه تأمین می‌شد و معمولاً از شکوفه زدن همین درختان به آمدن بهار دلخوش می‌شدند. درختان آلوچه زودتر شکوفه می‌زدند. برای تهیه آجیل، گندم را تفت می‌دادند؛ کشمش، تفت دادن شاه دانه را از یک دوره‌گرد که می‌گفت: «آی شاه دونه برای شب عید» می‌خریدند. کشمش، گردو، بادام و فندق را همه از باغ خودشان به ظرف آجیل اضافه می کردند.»
به گفته رمضانعلی کمک به افراد نیازمند به‌عنوان پیشکش میوه‌های باغ به رسم نوبرانه از مهم‌ترین کارهای اهالی بود که باید قبل از سال نو انجام می‌دادند.
آداب پذیرایی از مهمانان نوروزیمعمولاً با صدای توپ و صدای خوش اذان چند نفری از اهالی، متوجه لحظه تحویل سال می‌شدند و دید و بازدیدها شروع می‌شد. اول کوچک‌ترها به دیدن بزرگ‌ترها می‌رفتند. معمولاً هر خانه یک مهمانخانه داشت که این اتاق را برای نوروز سفید می‌کردند و همان‌جا هم سفره هفت‌سین را تا پایان نوروز می‌چیدند. مهمان با استکان‌های کم باریک قرمز بلوری و دور طلایی مخصوص عید با نعلبکی همرنگش پذیرایی می‌شدند. استفاده از لیوان‌های بزرگ را توهین به مهمان می‌دانستند. برای پذیرایی، سفره‌ای مخصوص جدای هفت‌سین گوشه اتاق پهن می‌کردند و بزرگ‌ترها یا صاحبخانه متناسب با وضعیت مالی خود به برخی مهمانان پول و به بعضی لباس عیدی می‌داد.
کد خبر 750579 برچسب‌ها هویت شهری نوروز مجله روایت و خاطرهمنبع: همشهری آنلاین
کلیدواژه: هویت شهری نوروز برای شب عید خانه تکانی دوره گرد آقا یحیی قلعه جی هفت سین
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.hamshahrionline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «همشهری آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۷۴۳۸۶۰۸ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
یادمان شهدای کارگر در خطه کویر
در سکوتی که زمزمه‌ی بهشت را در خود نهفته، در آغوش خاطره‌ای که عطر یاس سپید را به مشام می‌رساند، در حرم مطهر حضرت محمد هلال بن علی (ع) گرد هم آمدیم تا نغمه‌ی حماسه را در سیم‌های قلبمان نواخته، یادِ ستارگان درخشان آسمان وطن، شهدای معلم و کارگر شهرستان را در یادواره شهدا گرامی بداریم.
به گزارش خبرگزاری ایمنا از اصفهان، در شبی پر ستاره، در نجف ایران گرد هم آمدیم تا یاد و خاطره مردان و زنانی را گرامی بداریم که با اهدای جان خود، از مرز و بوم این سرزمین دفاع کرده و با تقدیم قطره قطره‌ی خون خویش، معنی شجاعت و ایثار را تفسیر کردند.
دیشب مهمان شهدایی بودیم که ستاره‌های درخشان آسمان عشق و ایمان بودند؛ آن‌هایی که در راه حفظ ارزش‌های اسلامی و پاسداری از کیان ایران اسلامی، بی‌دریغ، جان خود را فدا کرده و تا ابد در تاریخ این ملت، جاودانه شدند.
دیشب حرم مطهر حضرت محمدهلال بن علی (ع)، انعکاسی از حماسه‌های بی‌نظیر شهدای انقلاب و اسلام بود.
در این مکان معنوی که یادآور رشادت‌ها و فداکاری‌های بزرگان و عالمان دین بود، گرد هم آمدیم که بار دیگر با آرمان‌های شهدای گرانقدر تجدید بیعت کرده و پیمان ببندیم که راه پرفروغ آنها را ادامه دهیم.
ما مهمان شهدایی بودیم که به ما درس آزادگی و شجاعت را آموختند؛ شهدایی که با ایثار جان خود به ما فهماندند که در برابر ظلم و ستم سکوت نخواهند کرد و تا آخرین نفس برای حفظ استقلال و آزادی وطنشان تلاش خواهند نمود.
ما در این جمع معنوی از خداوند متعال درخواست نمودیم که روح مطهر شهدا را با اولیای الهی محشور گرداند و به خانواده‌های معظم آنها صبر و اجر عنایت نماید.
دیشب، ما ساکنان این خطه کویری همراه با دیگر زائران و عاشقان فرزند بلافصل امیر مؤمنان حضرت علی (ع) در این محفل نورانی، با دلی آکنده از احترام و ارادت، به پیشانی پر غرور مادران صبور و پدران استوارشان که با صبر و ایثار، شیر مردان این خاک را پرورش دادند، بوسه زدیم.
ما مهمان شهدایی بودیم که در ترنم شجاعت، ترانه جاودانگی سرودند و با نثار جان خویش، سرودی از فداکاری و از خودگذشتگی را به یادگار گذاشتند.
ما مهمان کسانی بودیم که نام پرفروغ آنان چونان نگینی درخشان بر تارک تاریخ این سرزمین می‌درخشد و یاد حماسه‌هایشان، تا ابد در قلب مردم ایران زنده خواهد بود.
ما در کنار مضجع نورانی نوه‌ی پیامبر خوبی‌ها یاد و خاطره‌ی شهدای هشت سال دفاع مقدس، شهدای مدافع حرم، شهدای انقلاب و همه‌ی شهیدان راه آزادی و حق به ویژه شهدای کارگر و معلم شهرستان آران و بیدگل را گرامی داشتیم.
به گزارش ایمنا، با هدف زنده نگه داشتن یاد و خاطره‌ی شهدا و یادآوری جان فشانی‌های رزمندگان در طول هشت سال دفاع مقدس، یادواره شهدای کارگر و معلم شهرستان آران و بیدگل با عنوان شب‌های پر ستاره چهارشنبه، ۱۲ اردیبهشت ماه، ساعت ۲۰ در گلزار شهدای حرم مطهر حضرت محمد هلال بن علی (ع) برگزار شد.
سخنران مراسم یادواره شهدای کارگر و معلم شهرستان آران و بیدگل، حجت الاسلام والمسلمین میر علی اکبری از راویان دفاع مقدس و مداح این محفل نورانی سید علی حسینی نژاد بودند. اجرای گروه سرود هلال منیر نیز از بخش‌های دیگر این مراسم مذهبی بود.
مدیررسانهای پرسپولیس: سپاهان به جای شکایت بیجا، عذرخواهی کند